Εσείς μιλήσατε στα παιδιά για την τεχνητή νοημοσύνη κ το ChatGpt; Μπούγος Ι. Ψυχ. Δ/ντής Σύναψις

Πρόσφατα εκθέσαμε εφήβους με μαθησιακές δυσκολίες στις δυνατότητες που προσφέρει σήμερα η ΤΝ ως απλός συνομιλητής (chatbots) όπου μιμείται με σχετική επιτυχία τον άνθρωπο.

Είχε μεγάλο ενδιαφέρον από πολλές απόψεις.

Στο σπίτι, η μεγάλη κόρη με ρώτησε αν μπορεί το ChatGPT να γράψει την εργασία της για το σχολείο και εγώ σκέφτηκα οτι ήρθε η ώρα να μιλήσουμε σοβαρά για την τεχνητή νοημοσύνη και τα παιδιά. Όχι με φόβο. Ούτε με ενθουσιασμό. Αλλά με εκείνη την ψυχραιμία και τη σταθερότητα που απαιτείται όταν πχ δίνεις σε ένα παιδί ένα μαχαίρι και του εξηγείς. Με αυτό μπορείς να κόψεις ψωμί αλλά και να τραυματιστείς.

Μας αρέσει που:

Η Τεχνητή Νοημοσύνη, και ειδικά τα εργαλεία όπως το ChatGPT, ανοίγουν μπροστά στα παιδιά μια νέα προοπτική..Όχι απλά έναν κόσμο «έξυπνο» με τον παλιό ορισμό, αλλά έναν κόσμο που απαντά στις ερωτήσεις τους, που, θα πρέπει, να τα εμπνέει να γράψουν, να δημιουργήσουν, να φανταστούν. Παιδιά με δυσκολίες στη μάθηση μπορούν να βρουν έναν υπομονετικό συνομιλητή. Έναν σύντροφο επικοινωνίας που δεν κρίνει. Παιδιά με ιδέες που δεν ξέρουν πώς να τις βάλουν σε σειρά, βρίσκουν έναν οδηγό και ένα σταθερό πρότυπο.

Όμως, η ΤΝ δεν είναι απλώς εργαλείο. Συντονίζεται με σένα. Αν το ρωτήσεις με αφέλεια, θα σου απαντήσει απλά. Αν του μιλήσεις με σοβαρότητα και λογική, θα σε ακολουθήσει. Αυτό και μόνο είναι ένα μάθημα διαλόγου. Ένα μάθημα διάδρασης και σκέψης.

Δεν μας αρέσει που:

Το εύκολο γίνεται επικίνδυνο

Η ευκολία που προσφέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να γίνει η παγίδα της. Τα παιδιά φυσιολογικά μαθαίνουν να σκέφτονται μέσα από τη δυσκολία,από δοκιμές, μαθαίνουν από τη σύγχυση, το σβήσιμο και το ξαναγράψιμο. Αν όλα έρχονται έτοιμα, ποια η θέση της σκέψης, της δημιουργίας; Κι αν συνηθίσουν να ρωτούν πρώτα τη "μηχανή" αντί να συλλογιστούν τα ίδια, ποια η τύχη της κριτικής σκέψης;

Επιπλέον, η ψευδαίσθηση αυθεντίας είναι εδώ. Το ChatGPT μιλά με σιγουριά, ακόμα κι όταν κάνει λάθος. Δεν φαίνεται ποτέ να διστάζει για ότι απαντά! Ένα παιδί, αν δεν του έχουμε μάθει να αμφισβητεί, να ελέγχει, να διακρίνει και να σταθμίζει, μπορεί να το ακολουθήσει τυφλά σαν να μιλάει ένας αλάνθαστος παντογνώστης. Που δεν ισχύει.

Τι να κάνουμε;

Η συζήτηση θυμίζει την προσέγγισή μας για τις οθόνες και την τεχνολογία γενικά. Χρειάζεται να είμαστε παρόντες. Όχι θεατές.

Δεν είναι κακό να χρησιμοποιούν τα παιδιά την Τεχνητή Νοημοσύνη. Κακό είναι να τη χρησιμοποιούν μόνα τους, ανεξέλεγκτα. Να μη γνωρίζουν τι είναι, πώς λειτουργεί, ποιος τη σχεδίασε και γιατί. Εμείς οι ενήλικες, έχουμε χρέος να τους εξηγήσουμε. Όχι να τα κρατήσουμε μακριά ούτε να τα τρομάξουμε αλλά να τους δώσουμε χάρτη και πυξίδα.

Οι δικές μας πεποιθήσεις και οι αξίες απεναντι σε αυτή την όπως φαίνεται τεχνολογική επανάσταση θα καθρεφτιστεί αυτούσια και στα παιδιά μας. Να τους δείξουμε ότι η πολυπλοκότητα και το θαύμα της ζωής δεν εξαντλείται σε ωραία κείμενα 500 λέξεων και λουστραρισμένες αψεγάδιαστες εικόνες . Αλλά και ότι κάποιες φορές, μια σωστά διατυπωμένη ερώτηση και μια σωστή "έρευνα" είναι ό,τι πιο ανθρώπινο μπορούμε να κάνουμε.

Τελικά

Το ChatGPT δεν είναι το μέλλον. Είναι το παρόν. Και τα παιδιά μας ζουν ήδη μέσα του. Μην τους το στερήσουμε, μην τους το δαιμονοποιήσουμε. Να τα μάθουμε να το διαβάζουν, να το αμφισβητούν, να συνδημιουργούν με αυτό.

Γιατί η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει ψυχή και δεν νοιάζεται. Εκείνα και μεις όμως έχουμε. -

Γιάννης Μπούγος