Φάσεις Σελήνης και Αυτισμός: Υπάρχει Σχέση ή όχι; Γιάννης Μπούγος, Ψυχολόγος Δ/ντής "Σύναψις"

Πριν πολλά χρόνια ξεφυλλίζοντας τα ημερολόγια συμπεριφοράς που τόσο σχολαστικά κρατούσε μια μητέρα διαπιστώσαμε και οι δύο με έκπληξη ένα μοτίβο. Το αγόρι παρουσίαζε μέσα στο έτος, συστηματικά, σημαντικές εντάσεις και αλλαγές στη συμπεριφορά του τις μέρες κοντά κ κατά τη διάρκεια της πανσελήνου.

Χαμογελάσαμε αμήχανα με τη διαπίστωση και προχωρήσαμε. Ο ίδιος δεν ήμουν σίγουρα έτοιμος να δεχτώ επιστημονικά ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει βάση και πίστεψα ότι η παρατήρηση μάλλον αφορούσε περισσότερο σύμπτωση ή συσχέτιση με κάποια άλλη παράμετρο που δεν ήταν προφανής εκείνη τη στιγμή.

Να λοιπόν ένα θέμα που δεν πολυσυζητιέται αλλά δείχνει να έχει απασχολήσει ορισμένες φορές κάποιες οικογένειες και ίσως υπάρχει λόγος για αυτό.

Η ιδέα ότι οι φάσεις της Σελήνης επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων έχει βαθιές ρίζες στην ανθρώπινη ιστορία. Από την αρχαιότητα, ο πλήρης κύκλος της Σελήνης έχει συνδεθεί (πέρα από τη συμπεριφορά των υδάτων) με την ψυχική υγεία, την ευερεθιστότητα, ακόμα και με την εμφάνιση κρίσεων ή επεισοδίων.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Πανσέληνος, ιδίως, σχετίζεται με ένταση, διαταραχές ύπνου ή αυξημένη νευρικότητα. Ισχύει όμως επιστημονικά κάτι τέτοιο για τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού;

Η πλειοψηφία των, όχι ωστόσο πολλών, ερευνών δεν υποστηρίζει την ύπαρξη μιας συστηματικής, στατιστικά σημαντικής σχέσης.

Γιατί όμως εμπειρικά δείχνει να υπάρχει έστω και μια κάποια συσχέτιση.

Ένας πιθανός μηχανισμός που μπορεί να το εξηγεί είναι ο ρόλος του φωτός της Πανσελήνου στον ύπνο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η αυξημένη φωτεινότητα κατά τις νυχτερινές ώρες μπορεί να επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου σε κάποιους ανθρώπους. Για τα άτομα με αυτισμό, τα οποία συχνά παρουσιάζουν ευαισθησίες στον ύπνο ή στην αισθητηριακή επεξεργασία, αυτή η αλλαγή ίσως επηρεάζει έμμεσα τη συμπεριφορά τους. Όχι όμως λόγω της Σελήνης καθαυτής όσο της διαταραχής του ύπνου και της αντίληψης στην αλλαγή της φωτεινότητας!!

Ο ρόλος της προκατάληψης επιπλέον ίσως εξηγεί επίσης σ ένα βαθμό το φαινόμενο.

Οι γονείς ή οι θεραπευτές που αναμένουν αύξηση της ανησυχίας ή των ξεσπασμάτων κατά την Πανσέληνο μπορεί να είναι πιο πιθανό να τα παρατηρήσουν και να τα θυμούνται, ενισχύοντας έτσι μια υποκειμενική αίσθηση σύνδεσης.

Τελικά

Η καλύτερη προσέγγιση παραμένει η εξατομικευμένη παρατήρηση, η καταγραφή δεδομένων και η κριτική σκέψη, στοιχεία θεμελιώδη για την επιστημονική εγκυρότητα και την αποτελεσματική παρέμβαση στον χώρο του αυτισμού.

Γιάννης Μπούγος