Επειδή το παιδί έκανε μια ακατάλληλη συμπεριφορά και πριν αποφασίσεις πως θα την διαχειριστείς κάνε αυτές τις 3 ερωτήσεις στον εαυτό σου:
●Πως θα μπορούσα να το ΠΡΟΛΑΒΩ;
●Τι θέλει να μου ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΕΙ;
●Τι ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ πραγματικά αυτή τη στιγμή;
Έχουμε ξαναγράψει πως όταν μια δυσλειτουργική ή ακατάλληλη συμπεριφορά εκδηλωθεί από το παιδί σου είναι συνήθως ΛΙΓΑ τα πράγματα που μπορείς να κάνεις και συνήθως η οποία διαχείριση ακολουθήσει τη συμπεριφορά όπως πχ οποιοδήποτε είδος τιμωρίας ή συνέπειας δεν θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η ΠΡΟΛΗΨΗ οπότε της συμπεριφοράς είναι η σοφότερη και σίγουρα η πιο αναίμακτη επιλογή.
Πως μπορεί λοιπόν ένας γονέας να προλάβει ανεπιθύμητες συμπεριφορές;
Δύο βασικά κλειδιά που θα μας βοηθήσουν στην πρόληψη είναι:
■Πολύ καλή παρατήρηση και γνώση των αντιδράσεων του παιδιού μας σε διάφορες περιστάσεις και ειδικά των ΣΗΜΑΤΩΝ που μας δίνει ότι πρόκειται να μπει σε μια συμπεριφορά. Αυτή η γνώση θα μας δώσει τη δυνατότητα να αλλάξουμε έγκαιρα τη συνθήκη και κατ επέκταση την αντίδραση του παιδιού. Πχ ξέρω ότι όταν το παιδί συνυπάρχει με άλλα παιδιά που δεν νιώθει οικεία πιθανό να καταφύγει σε αρνητικές συμπεριφορές για να επικοινωνήσει τη δυσφορία του και εγώ οφείλω να καθοδηγήσω έγκαιρα ή/και να δημιουργήσω ένα πιο ευχάριστο κλίμα για να προσαρμοστεί το παιδί στην καινούρια παρέα.
■Σαφής και αδιαπραγμάτευτος καθορισμός του πλαισίου (διάρκεια, τόπος, τρόπος) που θα λάβει χώρα μια δραστηριότητα/κατάσταση στην οποία το παιδί θα εμπλακεί. Πχ θα πάμε στο σπίτι του φίλου σου, θα φάτε μια λιχουδιά μόνο και θα παίξετε για μια ώρα παιχνίδια στον κήπο (σε κάποιες περιπτώσεις είναι βοηθητικό ακόμα και το είδος των παιχνιδιών να έχει προσυμφωνηθεί)
Η συμπεριφορά σαν επικοινωνία.
Πολλές φορές τα παιδιά επειδή δυσκολεύονται για διάφορους λόγους να εκφράσουν αυτό που νιώθουν ή αυτό που τους συμβαίνει καταφεύγουν σε συμπεριφορές (συχνά αρνητικές) μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν την προσοχή μας και το ενδιαφέρον μας. Τότε οφείλουμε να "ακούσουμε" όσο είναι εφικτό το "μήνυμα" που μας δίνει το παιδί μέσω της συμπεριφοράς. Πχ ένα κουρασμένο παιδί που θέλει να γυρίσει σπίτι του πιθανόν να μην μπορέσει να το επικοινωνήσει με λόγια και αντ αυτού να δείξει εκνευρισμό, ευερεθιστότητα ή και επιθετικότητα σε άλλους.
Η παρατήρηση του περιβάλλοντος (φυσικού και ανθρώπινου) έχει πολύ μεγάλη αξία στην ερμηνεία και αιτιολογήση της παιδικής συμπεριφοράς.
Ένα περιβάλλον χωρίς ενδιαφέρον στα παιδικά μάτια μπορεί εύκολα να πυροδοτήσει ανεπιθύμητες αντιδράσεις από το ίδιο. Τότε είναι καλό να προσαρμόζουμε όσο είναι εφικτό το περιβάλλον ώστε να γίνει πιο θελκτικό και κατανοητό για το παιδί.
Αυτό επιτυγχάνεται δίνοντας επαρκείς οδηγίες για το τι συμβαίνει και καθοδηγώντας το παιδί ανάλογα για το ποιές εναλλακτικές επιλογές έχει.
Μπαίνοντας στη θέση του παιδιού.
Σε συνέχεια του προηγούμενου είναι σημαντικό να προσπαθούμε να δούμε τον κόσμο μέσα από τα παιδικά μάτια και όχι κρίνοντας τη συμπεριφορά του μέσα από τα ενήλικα μάτια μας. Οι ίδιοι έχουμε συχνά μη ρεαλιστικές απαιτήσεις τα παιδιά να αυτιδιαχειρίζονται τη συμπεριφορά τους θεωρώντας επιπλέον δεδομένο ότι κατανοούν πάντα τους κοινωνικούς κανόνες ή ακόμα ότι τα ενδιαφέρει πραγματικά να το κάνουν.
Με αυτή την αντίληψη και παραμερίζοντας τις αληθινές τους ανάγκες όπως να εκτονωθούν σωματικά, να εξερευνήσουν και να πειραματιστούν κάνουμε πιο σίγουρο τα ίδια να διεκδικήσουν την κάλυψη αυτών των αναγκών με αρνητικό τρόπο.
Γιάννης Μπούγος, Ψυχολόγος Δ/ντής "Σύναψις" Υπηρεσίες Ειδικής Εκπαίδευσης & Λογοθεραπείας